Lagðar eru til breytingar á heimild ráðherra í lögum um eignarrétt og afnotarétt fasteigna til að veita aðilum frá ríkjum utan EES leyfi til að öðlast eignarrétt eða afnotarétt yfir fasteign ef þeir uppfylla ekki skilyrði laganna um íslenskan ríkisborgararétt eða skilyrði um lögheimili hér á landi. Verði frumvarpið óbreytt að lögum getur ráðherra heimilað einstaklingi eða lögaðila utan EES að öðlast eignar- eða afnotarétt yfir fasteign til beinna nota í atvinnustarfsemi og einnig heimilað einstaklingi, sem hefur sterk tengsl við Ísland, s.s. vegna hjúskapar við íslenskan ríkisborgara, að eignast hér fasteign. Lögð er til breyting á þinglýsingalögum þess efnis að upplýsingar um kaupverð eignar verði meðal skilyrða fyrir þinglýsingu afsals nema skýrt komi fram að ekkert endurgjald komi fyrir hina seldu eign. Þá er lagt til að í lög um skráningu og mat fasteigna komi ákvæði um landeignaskrá, sem er hluti fasteignaskrár og inniheldur m.a. upplýsingar um eignarmörk lands í samræmdum kortagrunni. Ákvæðinu er ætlað að ryðja úr vegi hindrunum fyrir frekari uppbyggingu landeignaskrár Þjóðskrár Íslands. Lagðar eru til ýmsar breytingar á jarðalögum, þ.á.m. að markmiðsákvæði laganna verði fyllra og ítarlegra en nú og innihaldi markmið um landnýtingu í samræmi við skilgreind markmið, þ.á.m. um að land sem vel er fallið til búvöruframleiðslu verði nýtt í því skyni. Lagðar eru til breytingar á ákvæðum um lögbýli þannig að þau verði einungis stofnuð til starfsemi á sviði landbúnaðar eins og hann er skilgreindur í lögunum. Lagt er til ákvæði um skyldu til að afla samþykkis ráðherra fyrir ráðstöfun beins eignarréttar eða afnotaréttar til lengri tíma en fimm ára yfir fasteign sem fellur undir gildissvið jarðalaga ef: a) ráðstöfunin tekur til lögbýlis og viðtakandi réttar og tengdir aðilar eiga fyrir fimm eða fleiri fasteignir, sem skráðar eru í lögbýlaskrá, og samanlögð stærð þeirra er yfir 50 hekturum; b) viðtakandi réttar og tengdir aðilar eiga fyrir fasteign eða fasteignir, sem falla undir gildissvið jarðalaga, og eru samtals 1.500 hektarar eða meira að stærð. Lagt er til að lögaðilum sem eiga bein eignarréttindi yfir fasteign eða fasteignarréttindi, sem falla undir gildissvið jarðalaga, verði skylt að veita stjórnvöldum upplýsingar um eignarhald sitt. Upplýsingaskylda samkvæmt ákvæðinu mun taka til erlendra lögaðila annars vegar og hins vegar íslenskra lögaðila sem eru að 1/3 hluta eða meira í beinni eða óbeinni eigu erlends lögaðila, fjárvörslusjóðs eða sambærilegs aðila eða undir yfirráðum slíkra aðila. Lagt er til að beiðnum um landskipti fylgi ávallt staðfesting á því að breytingin samrýmist gildandi skipulagsáætlun. Lagðar eru til breytingar á ákvæðum um niðurfellingu lögbýlisréttar þess efnis að ráðherra verði ekki lengur skylt að fella lögbýlisrétt niður að ósk eiganda og að lögbýlisréttur skuli ekki felldur niður gegn rökstuddum andmælum sveitarstjórnar. Lagt er til að rétthöfum verði gert skylt að láta þinglýsa skjölum um tiltekin eignarréttindi yfir fasteignum sem falla undir gildissvið jarðalaga, þ.á.m. afsölum. Lagt er til að viðurlagaákvæði jarðalaga verði styrkt og ráðherra veitt heimild til að bregðast við brotum á ákvæðum laganna, m.a. með því að krefjast nauðungarsölu eða virkja innlausnarrétt ríkissjóðs.

Lög um eignarrétt og afnotarétt fasteigna, nr. 19/1966.

Þinglýsingalög, nr. 39/1978.

Lög um skráningu og mat fasteigna, nr. 6/2001.

Jarðalög, nr. 81/2004.

Endurskoðun laga um eignarrétt og afnotarétt fasteigna, nr. 19/1966. Skýrsla nefndar. Innanríkisráðuneytið, 30. maí 2014.

Skýrsla starfshóps um eignarhald á bújörðum. 31. ágúst 2018.

Viðmiðunarreglur við afgreiðslu umsókna útlendinga um kaup á fasteign á Íslandi á grundvelli 2. mgr. 1. gr. laga nr. 19/1966.