Ferill 765. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
154. löggjafarþing 2023–2024.
Þingskjal 1757 — 765. mál.
Svar
mennta- og barnamálaráðherra við fyrirspurn frá Ágústi Bjarna Garðarssyni um námsgögn.
1. Hvert er hlutfall námsgagnakostnaðar af heildarkostnaði við a) grunnskóla, b) framhaldsskóla hér á landi samanborið við önnur Norðurlönd?
Ráðuneytið hefur ekki haldbær gögn sem ná yfir og lýsa hlutfalli námsgagnakostnaðar af heildarkostnaði við grunnskóla.
Í þessu samhengi má þó nefna að árið 2016 var send könnun til sveitarfélaga í tengslum við vinnu til einföldunar regluverks námsgagnasjóðs og kannað hjá sveitarfélögum hve miklu grunnskólar verðu til kaupa á námsgögnum. Á þeim tíma voru niðurstöðurnar þær að stærstur hluti skóla var að verja umtalsvert meiri fjármunum en sem nam framlagi námsgagnasjóðs til þeirra. Þar af leiðandi mátti gera ráð fyrir að fjármunir sem ráðstafað var úr sjóðnum til sveitarfélaga, og þaðan deilt áfram til skólanna, væru ótvírætt að nýtast til kaupa á námsgögnum.
Hlutfall námsgagnakostnaðar af heildarkostnaði við framhaldsskóla má áætla með gögnum Hagstofu Íslands og velferðarvaktar stjórnvalda. Árið 2022 voru alls 14.947 nemendur á aldrinum 16–22 ára á framhaldsskólastigi og samkvæmt stöðuskýrslu velferðarvaktarinnar fyrir árin 2019–2020 var gert ráð fyrir að meðalkostnaður vegna námsgagna í framhaldsskóla væri um 40.000 kr. Þannig má áætla að árlegur námsgagnakostnaður sé tæpar 598 millj. kr. Þá var samkvæmt fjárlögum fyrir árið 2023 heildarkostnaður framhaldsskólastigsins um 42 milljarðar kr. Hlutfall námsgagnakostnaðar er þannig um 1,42% á Íslandi.
Ráðuneytið hefur ekki aðgang að gögnum um sambærilegar tölur Norðurlanda.
2. Sér ráðherra fyrir sér breytingu á útgáfu námsgagna, m.a. með aðkomu fleiri aðila en Menntamálastofnunar/Miðstöðvar menntunar- og skólaþjónustu?
Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er mælt fyrir um að stuðlað verði að fjölbreyttri nýsköpun í námsgagnagerð og auknu framboði af nýju námsefni, ekki síst á íslensku, fyrir öll skólastig. Á þeim grundvelli skipaði mennta- og barnamálaráðherra starfshóp með það að markmiði að endurskoða lög um námsgögn, nr. 71/2007. Starfshópnum var falið að greina áskoranir og tækifæri vegna fyrirhugaðrar lagasetningar um námsgögn sem ætlað er að auka aðgengi að fjölbreyttum námsgögnum fyrir öll skólastig. Starfshópurinn skilaði drögum að skýrslu um starf sitt með tillögum að úrbótum til ráðherra í byrjun mars 2024. Drög að frumvarpi til laga um námsgögn voru til umsagnar í samráðsgátt stjórnvalda í mars 2024, sbr. mál nr. S-74/2024. Í frumvarpsdrögunum, sem byggjast m.a. á vinnu starfshópsins, er lagt til að sett verði ný heildarlög um námsgögn.
Samhliða framangreindri vinnu sér ráðherra fyrir sér að einkum verði tekin til skoðunar aðkoma fleiri aðila í samstarfi við Miðstöð menntunar og skólaþjónustu við útgáfu námsgagna fyrir nemendur á grunnskólaaldri.
3. Hver er meginmunur á gerð námsgagna hér á landi samanborið við það sem gengur og gerist annars staðar á Norðurlöndum?
Þegar kemur að útgáfu námsgagna er meginmunurinn sá að á Norðurlöndum er útgáfan á markaði þar sem útgáfufyrirtæki bjóða til kaups efni eða taka þátt í útboðum á vegum hins opinbera.
Námsgögn eru í öllum tilvikum fjármögnuð af sveitarfélögum nema á Íslandi og í Finnlandi, en í Finnlandi ber ríkið 40% kostnað á móti 60% hlut sveitarfélaganna. Þrátt fyrir að sveitarfélög beri stærstan hluta kostnaðar á Norðurlöndum kemur ríkið að námsgögnum með öðrum hætti, svo sem með kvikmyndasjóðum, rekstri miðlægra rannsóknastöðva og þjónustustofnana og miðlun rafræns efnis.
