Ferill 716. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.

153. löggjafarþing 2022–2023.
Þingskjal 1330  —  716. mál.



Svar


háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra við fyrirspurn frá Lilju Rannveigu Sigurgeirsdóttur um kostnað vegna fjar- og staðnáms á háskólastigi.


     1.      Hve margir nemendur voru skráðir í nám í háskólum landsins á haustönn 2022? Svar óskast sundurliðað eftir skólum, deildum og hvort nemendur voru í fjar- eða staðnámi.
    Fjöldi skráðra nemenda í háskólum haustið 2022 var alls 21.613.
    Eftirfarandi tafla sýnir fjölda skráðra nemenda haustið 2022 eftir háskólum, heildarfjölda kenndra námskeiða og fjölda námskeiða sem hægt var að taka í fjarnámi. Aftast er síðan fjöldi nemenda eftir skólum sem tóku a.m.k. eitt námskeið í fjarnámi sl. haust. Nemendur í framhaldsnámi eru ekki meðtaldir.

Heildarfjöldi skráðra nemenda haustið 2022. Fjöldi námskeiða haustið 2022. Heildarfjöldi námskeiða haustið 2022, sem hægt var að taka í fjarnámi. Hlutfall Fjöldi skráðra nemenda sem tóku a.m.k. eitt námskeið í fjarnámi haustið 2022.

Hlutfall

Háskóli Íslands 13.554 1.331 211 15,9% 1.804 13,3%
Háskóli Íslands 13.554 1.331 211 15,9% 1.804 13,3%
Háskólinn Akureyri 2.538 187 187 100,0% 1.964 77,4%
Háskólinn á Bifröst 804 119 119 100,0% 804 100,0%
Háskólinn Hólum – Hólaskóli 185 73 49 67,1% 145 78,4%
Háskólinn í Reykjavík 3.493 380 27 7,1% 428 12,3%
Landbúnaðarháskóli Íslands 397 97 47 48,5% 275 69,3%
Listaháskóli Íslands 642 423 0 0,0% 0 0,0%
Alls 21.613 2.610 640

-

5.420
25,1%


Eftirfarandi tafla sýnir sömu upplýsingar en hér niðurbrotið á deildir háskólanna.

Heildarfjöldi skráðra nemenda haustið 2022. Heildarfjöldi námskeiða haustið 2022. Heildarfjöldi námskeiða haustið 2022, sem hægt var að taka í fjarnámi. Hlutfall Fjöldi skráðra nemenda sem tóku a.m.k. eitt námskeið í fjarnámi haustið 2022. Hlutfall
Háskóli Íslands
Félagsvísindasvið
Félagsfræði-, mannfræði- og þjóðfræðideild 698 63 39 61,9%
Félagsráðgjafardeild 677 25 2 8,0%
Hagfræðideild 192 19 0,0%
Lagadeild 435 30 0,0%
Stjórnmálafræðideild 669 46 15 32,6%
Viðskiptafræðideild 1.038 71 0,0%
Heilbrigðisvísindasvið
Hjúkrunar- og ljósmóðurfræðideild 820 67 0,0%
Lyfjafræðideild 159 25 0,0%
Læknadeild 1.015 117 6 5,1%
Matvæla- og næringarfræðideild 185 21 0,0%
Sálfræðideild 604 31 0,0%
Tannlæknadeild 189 57 3 5,3%
Hugvísindasvið
Deild heimspeki, sagnfræði og fornleifafræði 428 56 3 5,4%
Guðfræði- og trúarbragðafræðideild 53 15 0,0%
Íslensku- og menningardeild 1.033 96 0,0%
Mála- og menningardeild 678 136 24 17,6%
Menntavísindasvið
Deild faggreinakennslu 669 66 49 74,2%
Deild heilsueflingar, íþrótta og tómstunda 446 51 15 29,4%
Deild kennslu- og menntunarfræði 903 38 26 68,4%
Deild menntunar og margbreytileika 746 36 27 75,0%
Verkfræði og náttúruvísindasvið
Iðnaðarverkfræði-, vélaverkfræði- og tölvunarfræðideild 776 59 0,0%
Jarðvísindadeild 168 19 0,0%
Líf- og umhverfisvísindadeild 315 73 2 2,7%
Rafmagns- og tölvuverkfræðideild 143 31 0,0%
Raunvísindadeild 366 67 0,0%
Umhverfis- og byggingarverkfræðideild 149 16 0,0%
Alls 13.554 1.331 211 15,9% 1.804 13,3%
Háskólinn Akureyri
Framhaldsdeild heilbrigðisvísinda 224 17 17 100,0%
Hjúkrunarfræðideild 347 16 16 100,0%
Iðjuþjálfunarfræðideild 137 15 15 100,0%
Félagsvísindadeild 367 28 28 100,0%
Kennaradeild 422 37 37 100,0%
Lagadeild 146 14 14 100,0%
Sálfræðideild 277 15 15 100,0%
Auðlindadeild 217 21 21 100,0%
Viðskiptafræðideild 401 24 24 100,0%
Alls 2.538 187 187 100,0% 1.964 77,4%
Háskólinn á Bifröst
Félagsvísindadeild 176 34 34 100,0%
Lagadeild 102 23 23 100,0%
Viðskiptadeild 410 42 42 100,0%
Háskólagátt 47 18 18 100,0%
Endurmenntun – Opið nám 48 2 2 100,0%
Skiptinemar 21
Alls 804 119 119 804 100,0%
Háskólinn Hólum – Hólaskóli
Ferðamáladeild 81 28 28 100%
Fiskeldis- og fiskalíffræðideild 49 21 21 100%
Hestafræðideild 55 24 0 0
Alls 185 73 49 67,1% 145 78,4%
Háskólinn í Reykjavík
Frumgreinadeild 79 13
Iðn- og tæknifræðideild 508 76 26
Íþróttafræðideild 173 30
Lagadeild 321 36
Sálfræðideild 336 45
Tölvunarfræðideild 763 50 1
Verkfræðideild 710 69
Viðskiptadeild 603 61
Alls 3.493 380 27 7,1% 428 12,3%
Landbúnaðarháskóli íslands
Ræktun og fæða 82 20 14 70,0%
Náttúra og skógur 181 27 18 66,7%
Skipulag og hönnun 71 22 7 31,8%
Starfsmenntanám 63 28 8 28,6%
Alls 397 97 47 48,5% 275 69,3%
Listaháskóli Íslands
Arkitektúrdeild 72 19 0 0,0%
Hönnunardeild 128 64 0 0,0%
Kvikmyndalistadeild 12 8 0 0,0%
Listkennsludeild 76 39 0 0,0%
Myndlistardeild 117 58 0 0,0%
Sviðslistadeild 75 34 0 0,0%
Tónlistardeild 162 201 0 0,0%
Alls 642 423 0 0,0% 0 0,0%

     2.      Hver var kostnaður Háskóla Íslands á hvern nemanda í fjarnámi samanborið við hvern nemanda í staðnámi á árunum 2012–2022?
    Framlög til kennslu og rannsókna á háskólastigi eru ákvörðuð í samræmi við reglur um fjárveitingar til háskóla nr. 646/1999, öðru nafni reiknilíkan háskóla, og árlega uppfærslu þess í fjárlögum hvers árs, og samninga við háskóla skv. 21. gr. laga um háskóla, nr. 63/2006. Reiknilíkan háskóla gegnir þrenns konar hlutverki: Í fyrsta lagi að meta kostnað við rekstur skólanna og fjárveitingar til þeirra. Í öðru lagi að skipta því fé sem fjárveitingavaldið veitir til skólanna og tryggja jafnræði þeirra. Loks er reiknilíkanið hugsað sem stjórntæki til að efla eða draga úr stuðningi við tiltekin fagleg, fjárhagsleg eða pólitísk markmið, bæði almenn og sértæk. Upphæðir kennsluframlaga til hvers skóla eru ákvarðaðar samkvæmt eftirtöldum forsendum:
     –      Einingaverð reikniflokka. Námsgreinum í háskólum er nú skipt niður á fimmtán reikniflokka. Einingaverð í hverjum flokki byggist að hluta til á almennum forsendum en einnig er tekið tillit til fyrirkomulags náms í hverjum reikniflokki fyrir sig.
     –      Fjöldi ársnemenda. Við útreikning á kennsluframlögum til hvers skóla er hafður til hliðsjónar fjöldi ársnemenda síðustu ára og yfirstandandi árs. Ársnemandi er sá sem gengur til prófa í 60 ECTS-einingum á almanaksári.
     –      Brautskráningarframlög. Háskólar fá greidd brautskráningarframlög á grundvelli fjölda brautskráninga. Útreikningur framlaganna miðast við einingaverð, sem eru misjöfn eftir námsgráðum, og meðalfjölda brautskráninga tveggja síðustu ára í hverjum skóla.

Verðflokkar án frádráttarliða     Verð þús. kr. Verðhlutfall
Aðfararnám að námi á háskólastigi 900,4 0,9
Nám á sviði félags- og mannvísinda, guðfræði, lögfræði og annað hliðstætt nám
993,9
1,0     
Nám á sviði tölvunarfræði stærðfræði og annað hliðstætt nám      1.326,50 1,3
Kennaranám og annað hliðstætt nám sem m.a. felst í æfingakennslu     
1.383,70     
1,4
Hjúkrunarnám og hliðstætt nám sem felst m.a. í þjálfun við meðhöndlun sjúklinga
1.772,10     
1,8
Nám í raunvísindum verk- og tæknifr. sem krefst verkl. æfinga og sérhæfðs bún.
    1.838,60
1,8
Læknisnám sem felst m.a. í verkl. æfingum notkun sérhæfðs búnaðar og þjálfun     
2.529,40
2,5
Nám í tannlækningum 3.750,50      3,8
Listnám – myndlist 2.538,60      2,6
Listnám – danslist 2.976,20      3,0
Listnám – tónlist 3.060,70      3,1
Listnám – leiklist 4.931,10      5,0
Listnám – hönnun og arkitektúr 2.132,70      2,1
Hestafræði í Hólaskóla – Háskólanum á Hólum 2.362,40      2,4
Starfsmenntanám í Landbúnaðarháskóla Íslands 2.234,90      2,2

    Eins og fyrr segir miðast framlög til háskóla við tiltekinn fjölda ársnema í hverjum reikniflokki í reiknilíkani. Að baki ígildi eins ársnema geta verið 2–3 einstaklingar í mismunandi hlutfalli náms.
    Í samræmi við framangreindar forsendur eru framlög til háskólanna ákveðin með eftirfarandi hætti.

Ársnemendur HÍ HA LBHÍ Hólar Bifröst HR LHÍ Fjárlaga-frv. 2023 Fjárlög 2022
Aðfararnám 39 129 168 181
Félags- og mannvísindi 4.537 731 100 560 1.037 6.965 7.147
Tölvufræði og stærðfræði 385 557 942 914
Kennaranám o.þ.h. 2.090 329 147 57 2.623 2.626
Hjúkrunarfræði 819 483 1.302 1.272
Verkfræði 1.659 137 148 54 909 20 2.927 2.928
Læknisfræði 410 410 410
Tannlækningar 82 82 77
Listnám – myndlist 100 100 100
Listnám – danslist 25 25 25
Listnám – tónlist 122 122 122
Listnám – leiklist 20 20 20
Listnám – hönnun og arkitektúr
90
169
259
249
Hestafræði 65 65 67
Starfsmenntanám 198 198 205
Fjárlagafrumvarp 2023 9.982 1.680 436 219 599 2.779 513 16.208 16.343
Fjárlög 2022 10.053 1.713 436 230 596 2.801 514 16.343
Meðalverðhlutfall 2023 1,4 1,4 2,1 1,6 1,0 1,4 2,5
    
    Fjárveitingar til háskólanna eru ákveðnar í heildartölum á grundvelli fjárheimilda í fjárlögum. Hjá einstökum háskólum er fjárveitingunni skipt niður milli fræðasviða og deilda eftir svonefndu innra deililíkani háskóla en ekki eftir einstökum nemendum. Til að svara fyrirspurninni var leitað upplýsinga hjá Háskóla Íslands. Í svörum háskólans kom fram að ekki væri haldið bókhald um kostnað við hvern nemanda og því ekki fyrirliggjandi upplýsingar um kostnað af fjarnámsnemendum sérstaklega. Hvorki í reiknilíkani háskóla né í innra deililíkani Háskóla Íslands er gerður greinarmunur á staðkennslu eða fjarkennslu. Núna stendur yfir endurskoðun á reiknilíkani háskóla og verður m.a. hugað að kostnaðargreiningu náms miðað við kennsluform. Stefnt er að því að nýtt reiknilíkan komist í gagnið við ákvörðun fjárveitinga til háskóla frá og með árinu 2025.

     3.      Hvaða aðgerðir sér ráðherra fyrir sér að hægt verði að ráðast í til að auka enn frekar framboð á fjarnámi á háskólastigi?
    Ráðuneytið leggur áherslu á fjölgun tækifæra og eflingu atvinnulífs um land allt m.a. með góðu aðgengi fólks að háskólanámi í sinni heimabyggð. Í drögum að tillögu til þingsályktunar um stefnumótandi aðgerðir til eflingar þekkingarsamfélags á Íslandi til ársins 2025, sem nú er í samráðsgátt, er að finna í aðgerð 1.8 áherslu á aukið fjarnám. Í greinargerð með tillögunni kemur m.a. fram að öflugt fjarnám við helstu menntastofnanir landsins er tryggasta leiðin til þess að tryggja jöfn tækifæri óháð búsetu. Samhliða einstaklingsmiðuðu fjarnámi þurfi að leggja ríka áherslu á samskipti nemenda til að fjarnámsnemar upplifi sig sem hluta af samfélagi og fái tækifæri til að þroskast og læra af samnemendum sínum.
    Ráðuneytið er með samninga við þekkingarsetur vítt um land sem bjóða háskólanemendum þjónustu, þ.m.t. námsráðgjöf, vinnuaðstöðu og prófaþjónustu. Auk meginstarfsstöðva þekkingarsetranna eru þau mörg með starfsstöðvar víða hvert á sínu starfssvæði sem m.a. eru nýtt í þessum tilgangi. Til viðbótar hefur ráðuneytið greitt átta símenntunarstöðvum og fræðsluaðilum sérstakt framlag til að standa að hluta undir þjónustu þessara aðila við háskólanemendur. Próftökur ársins 2022 eru áætlaðar hafa verið 4.500 talsins. Nú stendur fyrir dyrum að endurnýja samninga við þekkingarsetur og verður þá þessari sérstöku þjónustu þeirra við háskólanemendur gerð sérstök skil. Unnið er að framtíðarfyrirkomulagi á fjármögnun þjónustu fræðslu- og símenntunarstöðva við háskólanemendur og eru bundnar vonir við að það muni geta gerst samhliða samningsgerð við þekkingarsetrin.
    Í verkefninu Samstarf háskóla var sérstaklega horft til möguleika á auknu námi óháð staðsetningu. Alls fengu 18 verkefni styrk með það að markmiði að auka framboð fjarnáms. Þar á meðal eru eftirfarandi þrjú verkefni, þ.e. sameiginlegt átak í íslenskukennslu, fjölgun fagmenntaðs leikskólastarfsfólks með eflingu fjarnáms og öflugra tækninám á Norðurlandi.

Tæknilausnir nýttar til eflingar fjarnáms í íslensku.
    Háskóli Íslands, Háskólinn í Reykjavík, Háskólinn á Akureyri og Háskólinn á Bifröst taka höndum saman í verkefni sem snýr að átaki í íslensku, m.a. með fjarnámi, sem ætlað er að styrkja stöðu íslenskrar tungu í samfélaginu. Unnið verður að þróun og innleiðingu lausna til að efla íslenskukennslu fyrir innflytjendur og tæknilausnir verða nýttar til að stórefla fjarnám í íslensku. Þá er ætlunin að auka markvissa málörvun barna í skólakerfinu.

Innra starf leikskóla aukið með fjarnámi í leikskólafræðum.
    Sérstök áhersla er lögð á fjarnámsmöguleika í tveggja ára hagnýtu námi í leikskólafræði sem skipulagt er samhliða starfi en verkefnið er samstarfsverkefni Háskóla Íslands og Háskólans á Akureyri. Markmið námsins er að fjölga menntuðum leikskólakennurum og efla þannig innra starf leikskólanna með því að bjóða starfsfólki sem ekki hefur lokið framhaldsskólanámi sérsniðið nám sem getur orðið brú yfir í háskólanám. Gert er ráð fyrir að námið verði í boði frá og með hausti 2023 en viljayfirlýsing um verkefnið var undirrituð haustið 2022.

Öflugt tækninám á Norðurlandi.
    Háskólinn í Reykjavík og Háskólinn á Akureyri hyggjast setja á laggir grunnnám í iðnaðar- og orkutæknifræði fyrir tæknifræðinga á Akureyri og hefst námið strax næsta haust. Námið styður við atvinnulíf á Norðurlandi og með því gefst nemendum tækifæri til að stunda nám í tæknifræði í heimabyggð en fullgilt tæknifræðinám er nú þegar kennt við Háskólann í Reykjavík.
    Meðal annarra samstarfsverkefna háskólanna sem styðja við nám óháð staðsetningu eru til að mynda nýtt meistaranám í netöryggi, möguleiki á að taka námskeið á meistarastigi við fleiri en einn háskóla samtímis, sameiginlegt meistaranám í heilsugæsluhjúkrun og uppsetning aðstöðu til rannsókna og nýsköpunar á sviði næstu kynslóða matvæla- og fóðurpróteina ásamt samhliða uppbyggingu náms á því sviði.