Ferill 205. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
153. löggjafarþing 2022–2023.
Þingskjal 803 — 205. mál.
Svar
mennta- og barnamálaráðherra við fyrirspurn frá Þorbjörgu Sigríði Gunnlaugsdóttur um börn í fóstri.
Á hverju ári gefur Barna- og fjölskyldustofa (áður Barnaverndarstofa) út upplýsingar um fjölda umsókna vegna fósturs. Í einhverjum tilvikum hefur verið sótt um fóstur þó svo að barn hafi ekki farið í fóstur vegna þess að annað úrræði hefur orðið fyrir valinu.
Fyrsta taflan hér fyrir neðan sýnir tölur yfir fósturumsóknir á árunum 2003–2006. Ekki er unnt að veita upplýsingar úr eldri gögnum en 20 ára. Tölur í fyrstu töflunni hér fyrir neðan eru ekki samanburðarhæfar við gögn eftir árið 2007 þar sem umsóknir um fóstur voru skráðar með öðrum hætti árin 2003–2006. Tölur varðandi árin 2007–2021 eru aðeins ítarlegri, sundurgreindar eftir tegund fósturs.
| 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | |
| Tímabundið eða varanlegt | 67 | 81 | 85 | 116 |
| Styrkt | 16 | 13 | 14 | 17 |
Hér fyrir neðan má sjá fjölda umsókna um varanlegt fóstur á árunum 2007–2021. Það sem af er ári hafa borist 17 umsóknir um varanlegt fóstur (frá janúar 2022 til og með 13. október 2022).
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Hér fyrir neðan má sjá yfirlit yfir fjölda umsókna um tímabundið fóstur árin 2007–2021. Það sem af er ári hafa borist 69 umsóknir um tímabundið fóstur (frá janúar 2022 til og með 13. október 2022).
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Hér fyrir neðan má sjá yfirlit yfir fjölda umsókna um styrkt fóstur árin 2007–2021. Það sem af er ári hafa borist 28 umsóknir um styrkt fóstur (frá janúar 2022 til og með 13. október 2022).
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Hver barnaverndarnefnd heldur utan um fjölda barna í fóstri á hverjum tíma. Árlega skila nefndir inn upplýsingum til Barna- og fjölskyldustofu um fjölda barna á sínum vegum við lok árs. Þetta eru því upplýsingar um stöðuna við áramót og því ótalin börn sem fara í tímabundið fóstur sem hefst á hverju ári fyrir sig og lýkur fyrir áramót þess árs. Enn er verið að vinna í tölum fyrir 2021 og eru tölur fyrir 2021 því gefnar með fyrirvara, en fjöldi barna í fóstri við lok árs 2021 var hið minnsta 430.
Líkt og má sjá hér fyrir neðan þá er heildarfjöldi barna í fóstri við lok árs 2021 svipaður og hann var árið 2020. Aftur á móti mátti sjá árlega aukningu barna í fóstri við árslok síðustu 10 ár, með einni undantekningu. Meðalaukning síðustu 10 ára er 7,4% en var til að mynda tæp 11% á milli áranna 2019 og 2020.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Munar þar mestu um fjölgun á börnum í varanlegu fóstri við árslok, sem eðli máls samkvæmt er flokkur sem stækkar hratt um leið og nýjum börnum í varanlegu fóstri fjölgar umfram þau sem verða 18 ára á árinu.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
2. Hver er meðaltími þess sem börn eru í fóstri, skipt eftir varanlegu, tímabundnu og styrktu fóstri?
Ekki er unnt að svara fyrirspurn um meðaltíma sem börn eru í fóstri. Áætluð tímalengd fósturs er tilkynnt til Barna- og fjölskyldustofu, en þær upplýsingar eru óáreiðanlegur mælikvarði á hve lengi fóstrið varði í raun og veru. Fóstur getur breyst frá því að vera tímabundið í það að vera varanlegt, tímabundið fóstur getur verið framlengt og þá getur einnig hafa orðið fósturrof og barni ráðstafað í annað fóstur. Hver barnaverndarnefnd fyrir sig býr yfir nákvæmari upplýsingum um tímalengd fósturs.
3. Hvað eru mörg uppkomin börn sem hafa verið í fóstri?
Barna- og fjölskyldustofa (áður Barnaverndarstofa) hefur haldið utan um fjölda barna sem eru í áframhaldandi fóstri við árslok, sbr. 1. mgr. 3. gr. barnaverndarlaga, nr. 80/2002 (hér eftir bvl.), þ.e. ungmenni 18–20 ára. Fjölgað hefur í þessum hópi á síðustu árum eða að meðaltali um 23,7% milli ára á árunum 2015–2020. Barna- og fjölskyldustofa heldur ekki utan um tölfræði er varðar fjölda uppkominna barna sem hafa verið í fóstri.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
4. Hefur verið gerð könnun á afdrifum uppkominna fósturbarna? Ef ekki, stendur til að kanna afdrif og aðstæður uppkominna fósturbarna? Er eitthvað sem stendur því í vegi?
Hvorki ráðuneytið né Barna- og fjölskyldustofa hefur gert formlega könnun á afdrifum uppkominna fósturbarna.
Frá því að Barna- og fjölskyldustofa tók til starfa 1. janúar 2022 hefur stofnunin unnið markvisst að því að greina þörf á gagnaöflun og bæta úr þar sem vantað hefur upp á til að auka betur þekkingu á aðstæðum barna og fjölskyldna í landinu, ekki síst þeirra barna sem eru eða hafa verið vistuð utan heimilis á vegum Barna- og fjölskyldustofu (eða áður Barnaverndarstofu), sbr. 3. gr. laga um Barna- og fjölskyldustofu, nr. 87/2021.
Um þessar mundir er verið að stíga fyrstu skref í samnorrænni rannsókn um einstaklinga sem hafa verið vistaðir utan heimilis. Rannsóknin er viðtalsrannsókn undir stjórn Álaborgarháskóla með þátttöku frá Finnlandi, Íslandi, Danmörku, Noregi og Svíþjóð og gefur því tækifæri til að kanna afdrif íslenskra einstaklinga sem hafa verið vistaðir utan heimilis sem börn, en einnig til að bera saman við stöðuna á hinum Norðurlöndunum. Vonir eru um að rannsóknin leiði af sér tæki til að framkvæma reglubundna afdrifakönnun á kerfisbundinn hátt.
5. Hversu mörg heimili hafa verið tekin út og fengið leyfi til þess að taka að sér fósturbörn?
Á árunum 2017–2021 hefur verið gert 191 hæfnimat vegna nýrra umsókna um leyfi skv. 66. gr. bvl. Hér fyrir neðan má sjá fjölda eftir árum. Á þessu tímabili voru 74 umsóknir um leyfi dregnar til baka, auk þess sem 8 umsóknir frá árinu 2021 eru enn í vinnslu. Á árunum 2020–2021 voru gefin út 228 fósturleyfi vegna tiltekinna barna. Frá og með ársbyrjun 2022 færðist leyfisveitingin til Gæða- og eftirlitsstofnunar velferðarmála.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
6. Hvað hafa margir sótt um að gerast fósturforeldrar í kjölfar auglýsingaherferðar Barna- og fjölskyldustofu um fósturforeldra og fósturfjölskyldur er hófst í júní 2022?
Hér fyrir neðan má sjá nýjar umsóknir um leyfi til að gerast fósturforeldri eftir tímabilum fjögurra síðustu ára (tölur frá 2022 eru frá Gæða- og eftirlitsstofnun velferðarmála en aðrar frá Barnaverndarstofu).
Veruleg aukning hefur orðið á nýjum umsóknum frá því í sumar samanborið við sama tímabil árin á undan. Þá má nefna að á tímabilinu frá janúar og fram í september 2022 hafa borist fleiri umsóknir en allt árið 2019, 2020 og 2021 þegar alls bárust 45–54 umsóknir.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Jafnframt hefur fyrirspurnum varðandi fósturforeldra af heimasíðu fjölgað verulega miðað við sama tímabil í fyrra.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
